नमस्कार मित्रांनो, नऊ महिने आईच्या पोटात राहिल्यानंतर मनुष्य ज’न्माला येतो. त्याचप्रमाणे, मृ’त्यूच्या नऊ महिन्यांपूर्वी, अशा काही घटना घडू लागतात जे हे सूचित करतात. आणी मित्रांनो ही चिन्हे इतकी सूक्ष्म आहेत की, आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात त्यांच्याकडे लक्ष देत नाही आणि जेव्हा मृ’त्यू खूप जवळ येतो तेव्हा आपल्याला माहित असते की,
खूप उशीर झाला आहे, अनेक गोष्टी अपूर्ण राहिल्या आहेत. अशा स्थितीत मन शेवटच्या क्षणी भटकू लागते आणि मृ’त्यूच्या वेळी दुःखाची भावना निर्माण होते. पुराणांनुसार, जर मन शांत असताना आणि मृ’त्यूच्या वेळी इच्छांपासून मुक्त असेल तर आ’त्मा कोणत्याही वेदनाशिवाय श-रीर सोडतो आणि अशा व्यक्तीचा आ’त्मा परलोकात सुख अनुभवतो.
ज्योतिषी पंडित जयगोविंद शास्त्री स्पष्ट करतात की, भारतीय-योग शास्त्रानुसार मानवी श-रीरात सात चक्र आहेत. सहस्रार:- मस्तक चक्र, अजना:- फ्रंटल चक्र, विशुद्ध:- गळा चक्र, अनाहत:- हृ’दय चक्र, मणिपुरा:- सौर स्नायुजाल चक्र, स्वाधिष्ठान:- त्रिक चक्र, मूलधारा:- आधार चक्र श-रीरातून बाहेर पडते. १) योगी, ऋषी आणि पुराणांच्या मते, जेव्हा मृ’त्यूची वेळ जवळ येते तेव्हा सर्व क्रिया नाभी चक्रात सुरू होतात.
नाभी चक्र म्हणजेच मणिपुरा ध्यान चक्र तु’टू लागते. नाभी हे श-रीराचे केंद्र आहे जिथून ज’न्माच्या वेळी श-रीराची निर्मिती सुरू होते. या ठिकाणावरूनच प्राण श-रीरापासून वेगळे होऊ लागतो, म्हणून मृ’त्यू जवळ येण्याचा पहिला आवाज नाभी चक्राजवळ जाणवतो. हे एका दिवसात मो’डत नाही, त्याचे ब्रेकडाउन बराच काळ टिकते आणि,
ही सायकल तुटल्याने मृ’त्यू येण्याची जवळची इतर अनेक चिन्हे दिसू लागतात. मृ’त्यूच्या आधी दिसणारे अनुभव आणि लक्षणांचे प्रकार अनेक ग्रंथांमध्ये नमूद केले आहेत. गरुड पुराण, सूर्य अरुण संवाद, समुद्रशास्त्र आणि कपालिका संहिता हे त्याचे मुख्य स्त्रोत मानले जातात. या ग्रंथांमध्ये असे सांगितले गेले आहे की, जेव्हा मृ’त्यूची वेळ जवळ येते तेव्हा एखाद्या व्यक्तीला अशी अनेक,
संकेत मिळू लागतात ज्यातून हे ओळखले जाऊ शकते की, श-रीर सोडण्याची वेळ जवळ आली आहे. या ग्रंथांमध्ये वर्णन केलेल्या सर्वात प्रमुख लक्षणानुसार, १) जेव्हा मृ’त्यू जवळ येतो तेव्हा एखादी व्यक्ती आपले नाक दिसणे बंद होते. २) ज’न्माबरोबर प्रत्येक व्यक्ती त्याच्या तळहातामध्ये अनेक रेषा घेऊन येतो. हस्तरेखाशास्त्र जाणून घेतल्यावर असे म्हटले जाते की हा ब्रह्माचा लेख आहे,
ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा श्वास म्हणजेच तो किती दिवस ज’गेल हे लिहिले आहे. जे हस्तरेखाशास्त्र या ओळीवरूनच त्या व्यक्तीचे भविष्य सांगत असतात. जर तुम्ही तुमच्या तळहातावर असलेल्या रेषा जवळून पाहिल्या तर तुम्हाला लक्षात येईल की, या रेषा वेळोवेळी बदलत राहतात. जेव्हा आपण गं’भीर आ’जा’री असाल तेव्हा रेषा अस्पष्ट होऊ लागतात.
समुद्रशास्त्र सांगते की जेव्हा मृ’त्यू जवळ येतो, तेव्हा तळहातातील रेषा अस्पष्ट आणि इतक्या हलक्या होतात की ती नीट दिसतही नाहीत. ज्योतिषी पंडित जयगोविंद यांच्या म्हणण्यानुसार, जेव्हा आपण घरात नवीन सदस्याच्या आगमनाची बातमी मिळते आणि त्यांच्या स्वागताची तयारी करतो तेव्हा आपण मानव ज्या प्रकारे उत्साही होतो. त्याचप्रमाणे,
३) जेव्हा एखादी व्यक्ती जग सोडून परलोकाच्या प्रवासाला निघणार असते, तेव्हा त्याचे पूर्वज आणि परलोकात गेलेले आ’त्मा उत्साहित असतात आणि त्यांच्या जगात नवीन सदस्याच्या आगमनाच्या आनंदात राहतात. म्हणूनच मृ’त्यू जवळ आलेला माणूस आपल्या आजूबाजूला काही सावल्यांची उपस्थिती जाणवत राहतो. अशा व्यक्ती त्यांच्या पूर्वजांना आणि अनेक मृ’त व्यक्तींना पाहत राहतात.
कधीकधी एखाद्या व्यक्तीला या गोष्टींची इतकी खोल भावना असते की तो घा’बरतो. ज्योतिष शास्त्रानुसार, मणिपुरा ध्यान चक्र क’मकु’वत झाल्यामुळे आ’त्मशक्ती कमी होऊ लागते, त्यामुळे व्यक्तीला अशा भावना येतात. ४) पंडित जयगोविंद म्हणतात की स्वप्नशास्त्र सांगते की, स्वप्ने कधीकधी भविष्यातील घटना दर्शवतात. सूर्य अरुणच्या संवाद आणि स्वप्न विज्ञानात असे सांगितले आहे की,
जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा मृ’त्यू जवळ येतो, तेव्हा त्याला अशुभ स्वप्ने येऊ लागतात. माणूस स्वतःला गाढवावर प्रवास करताना पाहतो. स्वप्नात मृ’त व्यक्ती आणि पूर्वजांचे दिसणे देखील मृ’त्यू जवळ येण्याचे ल क्ष ण आहे. ५) स्वतःला डोक्याशिवाय पाहणे हे देखील जवळच्या मृ’त्यूचे ल क्ष ण आहे. असे म्हटले जाते की तुमची सावली नेहमी तुमच्यासोबत फिरते,
म्हणून तुम्ही तुमच्या आजूबाजूला तुमची सावली अनेक वेळा पाहिली असेल. परंतु समुद्रशास्त्र आणि सूर्य अरुणा संवादानुसार, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा आ’त्मा त्याला सोडण्याची तयारी करू लागतो, तेव्हा सावली देखील त्याच्याबरोबर निघून जाते. त्या वेळी व्यक्तीची सावली तयार होत नाही असे नाही. त्या वेळी सावली तयार होते पण व्यक्तीची दृष्टी त्याची सावली पाहू शकत नाही,
कारण डोळे सावली पाहण्याची शक्ती गमावतात. ६) गरुड पुराण सांगते की, जेव्हा मृ’त्यू जवळजवळ येतो तेव्हा एखादी व्यक्ती त्याच्या जवळ बसलेल्या व्यक्तीला पाहतही नाही. अशा वेळी, व्यक्तीचे यमाचे दूत दिसू लागतात आणि ती व्यक्ती त्यांना पाहून घा’बरते. ज्योतिषी पंडित जयगोविंद शास्त्री यांच्या म्हणण्यानुसार, जोपर्यंत श्वास चालू आहे तोपर्यंत जीवन आहे.
श्वास थांबताच व्यक्तीला मृ’त घोषित केले जाते. अशाप्रकारे, जी’वनाचा आधार श्वास आहे, म्हणून माणूस ज’न्माला आल्यापासून ते म’रेपर्यंत श्वास सतत चालू राहतो. कोणीही श्वास वाढवू किंवा कमी करू शकत नाही. आपण प्रयत्न केल्यास, आपण काही काळ श्वास थांबवू शकता, परंतु आपण जास्तकाळ हे करू शकत नाही. गरुड पुराण सांगते की, जोपर्यंत जीवनाचे चक्र चालू राहते,
श्वासोच्छ्वास सरळ राहतो. ७) परंतु जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा मृ’त्यू जवळ येतो, तेव्हा त्याचा श्वास उ’लट्या दिशेने चालू होऊ लागतात म्हणजे वरच्या दिशेने. टीप :- हा लेख विविध शास्त्रांमध्ये मृ’त्यूविषयी नमूद केलेल्या तथ्ये आणि माहितीच्या आधारे तयार करण्यात आला आहे. लेखात समाविष्ट केलेल्या गोष्टी ज्योतिष शास्त्री पंडित जयगोविंद यांच्याशी झालेल्या संभाषणाच्या आधारे लिहिल्या गेल्या आहेत.
